صدای سنج و دمام شاید کلاسیک‌ترین تصویری باشد که از عزاداری‌های مردم جنوب ایران در ذهن هر بیننده و گردشگری باقی مانده است.
به گزارش ایسنا، رویدادهای مهم ملی و مذهبی در جهان امروز که گردشگری بیش از پیش جنبه تجربی پیدا کرده است و گردشگر می‌خواهد تا با سفر رفتن در سبک زندگی مردم مقصد خود آشنا شود؛ یکی از ارزشمندترین فرصت‌های گردشگری به شمار می‌روند.
فرصت محرم و آداب و رسوم خاص آن نیز یکی از این‌دست رویدادهاست که می‌تواند گردشگران زیادی را چه داخلی و چه خارجی جذب خود کند و از آن‌جا که ایران یکی از کشورهایی است که اقوام گوناگونی در آن ساکن هستند و در برگزاری مراسم و مناسک آیینی هر کدام فرهنگ خاص خود را دارند؛ می‌تواند در زمینه جذب گردشگر بسیار موفق باشد.
خوزستانی‌ها با دسته‌های سنج و دمام و دسته‌های سینه‌زنی آیین سوگواری را هر سال با شکوه‌تر از سال قبل و با حضور تعداد زیادی از مشتاقان عزاداری برگزار می‌کنند؛ مراسم عزاداری با شیپور بلندی آغاز می‌شود و دسته‌های سنج و دمام دایره دایره شکل به این مراسم اضافه می‌شوند.
علاوه بر دسته‌های سنج و دمام دسته‌های سینه‌زنی که در خوزستان به «چلاب» معروف است در برگزاری آیین سوگواری نقش دارند، در این نوع سینه‌زنی افراد کمر به کمر ایستاده و با صدای نوحه‌خوان سینه می‌زنند و تا زانو خم شده و بر می‌خیزند.
اعراب خوزستان هم‌چنین مراسمی به نام «یزله» دارند که با خواندن نوحه به صورت دکلمه آغاز می‌شود، بخشی از دکلمه از سوی حاضرین تکرار می‌شود و با تکرار جمله‌ها علاوه بر بالا بردن دست گام‌های خود را محکم به زمین می‌کوبند.
دسته‌های «یزله» پس از طی مسافتی ایستاده، دایره‌وار و خمیده به سمت مرکز با ریتم دکلمه که بسته به مناسبت زمانی متفاوت است شروع به سینه‌زنی می‌کنند؛ این مراسم در گفته عامیانه مردم به «هیا مظلوم» نیز شهرت دارد.
خوزستانی‌ها علاوه بر مراسم گفته شده آیین‌هایی از جمله آیین سه روزه شوشتر، نخل مقوم حسین شوشتر، سینه‌زنی سه سنگ، سینی حضرت‌قاسم(ع)، تعزیه شوش، کولکی بهبهان و مشعل‌گردانی را در ماه محرم برگزار می‌کنند.
آیین سه روزه شوشتر مراسمی است که دو روز بعد از روز عاشورا برگزار می‌شود، در این مراسم که فقط در شوشتر برگزار می‌شود اجساد شهدا که دو روز روز زمین باقی مانده‌اند به صورت نمادین دفن می‌شوند، تعدای از بازیگران و شبی‌خوانان لباس‌هایی با نقش‌های متفاوت بر تن می‌کنند و با معرفی شهدا با نوحه‌خوانی اجساد را از زمین بلند کرده و به شکل نمادین به خاک می‌سپارند.
مراسم نخل‌گردانی از گذشته در خوزستان مانند دیگر نقاط کشور مرسوم بوده است، نخلی کهن به نام نخل مقوم حسین شوشتر در روز تاسوعا و عاشورا توسط دوست‌داران امام‌حسین(ع) از محل نگهداری خارج می‌شود و به محلی که مراسم تعزیه برپا است برده می‌شود.
مردم در روزهای ابتدایی محرم با همکاری یک‌دیگر به تزئین نخل می‌پردازند و مقدمات مراسم را آماده می‌کنند؛ این نخل صبح روز تاسوعا به سمت آرامگاه براء ابن مالک (یکی از صحابه پیامبر که در شوشتر دفن شده) حمل می‌شود و پس از مستقر شدن در آن محل عزاداران به سینه‌زنی و نوحه‌خوانی می‌پردازند.
این مراسم هم‌چنین در روز عاشورا اجرا شده و این بار نخل به امامزاده عبدالله برده می‌شود و چند باری به دور امامزاده می‌چرخانند و عزاداران پس از استقرار نخل در محل امامزاده به عزاداری می‌پردازند.
شب هفتم ماه محرم مراسم سینی حضرت قاسم(ع) نیز برگزار می‌شود، پارچه سبز روی سینی کشیده و آجیل مشکل گشا، شمع، گلاب، حنا، شیرینی و میوه را در سینی می‌گذارند، سینی را روی سر گذاشته و عزاداری می‌کنند، هرکس حاجتی داشته باشد نذر می‌کند که در صورت روای حاجتش سال آینده یک سینی آماده کند.
آیین سینه‌زنی سه سنگ یا سه ضرب از مراسم‌های سینه‌زنی است که در بهبهان و به دو صورت نشسته و ایستاده اجرا می‌شود. بهبهانی‌ها سنگ را ضربه تعریف می‌کنند و چون سه ضربه پیاپی با ریتم خاص و با فاصله بسیار اندک به سینه زده می‌شود به «سه سنگ» معروف شده است.
این مراسم در محلات کاروانسرا، امامزاده شاه فضل(ع)، پهلوانان، گودچهک، محل پر و … در بهبهان مرسوم است.
از دیگر مراسم خوزستانی‌ها می‌توان به آیین کولکی مردم بهبهان اشاره کرد. این نوع سینه‌زنی به معنای شانه به شانه و در کنار هم قرار گرفتن به گونه‌ای است که شانه‌ها به هم متصل شوند. آیین «کولکی» اغلب هنگام ورود به صحن امام‌زادگان، بقعه‌ها، و تکیه‌ها انجام می‌شود.
در این مراسم عزاداران به شکل منسجم و در صف‌های منظم چهار نفره و پشت هم به گونه‌ای قرار می‌گیرند که معمولا دست چپ خود را روی شانه نفر کناری گذاشته و با دست دیگر سینه می‌زنند.
مراسم تعزیه در شهر شوش استان خوزستان نیز از بزرگ‌ترین تعزیه‌های میدانی کشور است که حدود ۱۱۰ سال قدمت دارد و ثبت ملی شده است.
منبع: عزای حسینی در ایران
ثبت دیدگاه